13 Bilimsel Deney
Türkiye
Uzay Ajansı @tuajans;
“Türkiye’nin
ilk astronotu @TURKastro; mikro yer çekimi ortamında cisimlerin hareket
dinamiklerini incelediği, dönme ve atalet durumu üzerine keyifli bir video
çekti. Newton’un hareket yasalarının uzayda nasıl işlediğini gösteren bu video,
uzay fiziğine dair merakınızı giderecek.”
Top
çevirme dışında, ilk defa yapılacak olan 4 deney ve toplamda 13 bilimsel deney,
medyada fazla yer almadı. İlgilenenler bakmış olabilirler. Türk'ü ve Türkiye'yi
dışlayarak parti propagandasına çevrilen onca olaydan sonra bunu beklemeye
elbet hakkımız yok ama gönül elvermiyor.
İşte
o 13 bilimsel deney.
1.
EXTRAMOPHYTE
Ekstremofit yani yüksek sıcaklık, ağır metal
kirliliği, kuraklık veya tuzluluk gibi zorlu çevresel koşullarda hayatta
kalabilen ve gelişip büyüyebilen bitkilerin yeryüzündeki strese uyum
özelliklerini uzay ortamında devam ettirip ettiremediği daha önce hiç araştırılmadı.
Deneyde
tuza dayanıksız bitkiler ile tuza dayanıklı bitkilerin mikro yer çekiminde tuz
stresine verdikleri fizyolojik ve moleküler yanıtların karşılaştırılması da
planlanıyor.
Deney
Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi:
Ege
Üniversitesi- Prof. Dr. İsmail Türkan
2.
CRISPR-GEM
Bitkilerin
uzayda besin ve oksijen desteğiyle daha sağlıklı ve verimli yetiştirilmesi de
bu amaca hizmet eden kritik bir araştırma alanıdır. CRISPR-GEM projesiyle de
uzayda daha sağlıklı ve verimli bitkilerin yetiştirilmesi hedeflenmektedir.
Bu
deneyde, bitkilerde uzay ve Dünya koşullarında genetik değişiklikler test
edilerek CRISPR tekniğinin mikro yer çekimi ortamda ne kadar etkili olduğu ilk
defa araştırılacak.
Deney
Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi:
Yıldız
Teknik Üniversitesi – Tuğçe Celayir
3.
UYNA
Geleneksel
malzemelere göre yüksek sıcaklıklara ve fiziksel yüklere dayanıklılık gibi
üstünlükleri ile öne çıkan yeni nesil – orta ve yüksek entropili
alaşımların üretimi, uzay, havacılık ve savunma sanayii için oldukça önemlidir.
Bu
deney, Türkiye’nin uzay, havacılık ve savunma sanayii için yeni nesil malzeme
geliştirme kabiliyeti kazanmasına önemli katkı sağlaması hedefleniyor.
Deney
Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi:
TÜBİTAK
MAM - Dr. Ömür Can
Odabaş
4.
gMETAL
Bu
deneyle kimyasal tepkimesiz koşullarda, katı
parçacıklar (genellikle çapı milimetreden küçük katı hâldeki parçacıklar) ile
bunların bulunduğu akışkan ortam arasında homojen bir karışımın oluşturulmasına
düşük yer çekiminin etkisi gözlemlenecek.
Deneyden
ayrıca Dünya’daki sürdürülebilir enerji kaynakları arayışına da katkı sağlaması
bekleniyor.
Deney
Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi:
TÜBİTAK
MAM - Prof. Dr. İskender Gökalp / Prof. Dr. Ahmet Yozgatlıgil
5.
UzMAn
Mikroalgler, su içinde yaşayan küçük bitkilerdir.
Mikroalgler, Dünya’da zorlu koşullara adapte olabilir ve karbondioksiti oksijene çeviren
fotosentez işlevleriyle uzaydaki yaşam destek sistemleri için önemli bir
potansiyele sahiptir.
Deneyle
elde edilen verilerden yararlanılarak TÜBİTAK MAM iş birliğinde bir yaşam
destek sistemi (astronotların uzayda hayatta kalmasını sağlayan sistemler)
geliştirilmesi planlanıyor.
Deney
Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi:
Boğaziçi
Üniversitesi- Dr. Öğr. Üyesi Berat Haznedaroğlu- TÜBİTAK MAM
6.
PRANET
Propolis,
bal arılarının farklı bitkilerin yaprak, gövde ve tomurcuklarından topladığı,
balmumu ve reçine içeren bir maddedir. Bakteriler üzerinde düşük yer çekimi
koşullarında da etkili olduğu belirlenirse propolisin uzay görevlerinde
kullanılabilecek alternatif bir doğal antibakteriyel olduğunu anlamış olunacak.
Bu
deneyle Uluslararası Uzay İstasyonu’ndaki bakteri florasıyla ilgili yeni
bilgilere ulaşılması da öngörülüyor.
Deney
Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi:
Muş
Bilim ve Sanat Merkezi- Birsen Geçer
7.
METABOLOM
Astronotlar
uzay görevleri boyunca birçok çevresel strese maruz kalır. Fırlatma sırasında
maruz kalınan yüksek merkezkaç kuvveti (g-kuvveti), düşük yer çekimi, uzay
radyasyonu, yüksek veya düşük oksijen miktarı, uyku düzensizliği, beslenme
sorunları ve değişen fiziksel aktivite, yaşanan zorluklardan sadece birkaçıdır.
Araştırmayla
ayrıca ülkemizde yer çekimi fizyolojisi, havacılık ve uzay tıbbı alanında
gelecek yıllarda yapılacak çalışmalarda uzmanların faydalanması amacıyla bir
moleküler veri bankasının ilk adımı da atılmış oldu.
Araştırmanın
sonuçlarının mevcut hastalıklar için yeni tedaviler ve önleyici tedbirlerin
geliştirilmesine de yarayabileceği düşünülüyor.
Deney
Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi:
Ankara
Üniversitesi - Prof. Dr. Emel Emregül
8.
MİYELOİD
Kronik
inflamasyon, bağışıklık sisteminin istenmeyen maddelere verdiği tepkiyle 5-6
haftadan daha uzun süren ve yavaşça gelişen iltihaplanma türüdür.
Bağışıklık
sistemindeki değişiklikler miyeloid tipteki kan
hücreleri özelinde araştırılacak. Bu hücrelerin özellikleri ve işlevlerinde
uçuş öncesi ve dönüş aşamasındaki değişimler karşılaştırılarak uzay
yolculuklarının kanserle birlikte bağışıklık sistemini ilgilendiren pek çok
hastalık üzerine olası etkileri anlaşılmış olacak. Elde edilecek sonuçların,
dünya bilim literatüründe bir ilki temsil etmesi bekleniyor.
Deney
Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi:
Hacettepe
Üniversitesi, Prof. Dr. Güneş Esendağlı
9.
MESSAGE
MESSAGE
deneyi ile astronotların bağışıklık sisteminin düşük yer çekimi koşullarında ne
tür tepkiler verdiği, uzayda geçirilen süre arttıkça bağışıklığın nasıl bir
uyum gösterdiği anlaşılmaya çalışılıyor.
Bu
deney sayesinde uzayda yaşamın sağlığımızı ilgilendiren temel yönlerini daha
iyi anlayarak uzun soluklu uzay misyonları planlama konusunda daha emin adımlar
atılabilecek.
Deney
Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi:
Üsküdar
Üniversitesi, Dr. Öğr. Üyesi Cihan Taştan
10.
MİYOKA
Düşük
yer çekimli ortamda gerçekleştirilecek kurşunsuz lehimleme deneyi, Uluslararası
Uzay İstasyonu’nda elektronik kart üzerine kurşunsuz bileşen montajı gerçekleştirecek.
MİYOKA
deneyinden elde edilecek kazançlar, gelecekteki uzun süreli insanlı keşif
görevleri için gerekecek elektronik yeniden işleme, onarım ve modifikasyon
yeteneklerinin geliştirilmesini sağlayacaktır.
Deney
Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi:
TÜBİTAK
UZAY - Hakan Asan
11.
OKSİJEN SATÜRASYONU
Oksijen
satürasyonu, kandaki oksijen doygunluğunu ifade eder. Sağlıklı bir insanda
tipik oksijen satürasyon seviyeleri %95-%100 arasında
değişir. Hastalıkların tedavisinde erken teşhisin önemi hayatidir. Yapay zekâ
desteği ile verilen havanın oksijen seviyesini hesaplayarak düşük yer çekiminin
sebep olduğu farklılıklar ve rahatsızlıkların tanımlanması hedeflenmektedir.
Deney
Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi:
Nişantaşı
Üniversitesi-Oğuzhan Aydemir
12.
VOKALKORD
Yapay
zekadan yararlanarak seste meydana gelen frekans değişimlerinden solunum
sistemi fizyolojisindeki rahatsızlıkların tespit edilmesi ve düşük yer çekimli
ortamın insan sesi üzerine etkilerinin araştırılması hedefleniyor.
Deney
Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi:
Haliç
Üniversitesi- Prof. Dr. Gökhan AYDEMİR
13.
ALGALSPACE
Algler
fotosentez yeteneğine sahip sucul canlılardır. Mikroalgler
ise sadece mikroskop aracılığıyla görülebilen alglerdir. Uzayda ekstremofilik mikroalgler bugüne
kadar herhangi bir çalışma yapılmadı. Bu deney ile Türkiye’nin Antarktika’daki
araştırma istasyonundan toplanan örneklerle mikroalglerin
üretimi ilk kez uzayda denenerek ılıman koşullara elverişli mikroalgler
ile karşılaştırmalı analizler gerçekleştirilecek.
Deney
Sorumlusu Kurum ve Proje Yöneticisi:
Yıldız
Teknik Üniversitesi – Prof. Dr. Didem Özçimen
Bu
deneylerden bahsetmeyen medya, elbet sonuçlarına da önem vermeyecek ve
bunlardan hiç bahsetmeyecektir. Bizler ise uygun zamanlarda sonuçlar hakkında
bilgi talep edeceğiz.
Onca
parayı top çevirmeye harcamadık nasılsa.!
Cehaletin
el üstünde tutulup, porno filmleri aratmayacak mesleği din ile ilgili olanların
(din den para kazanılmaz ve buna meslek denmez, tüm dünyada ve dinlerde
öyledir) tecavüz, saldırı ve sübyanlara uygulanan
cinsel istismarlar için “küçüğün rızası vardı”, “bir kereden bir şey olmaz”,
“iyi niyetin istismarı” gibi veciz laflar eden bazı bakan ve yöneticiler için
bilim, onların ne yapıp yapmadıklarını sorguladığı için mümkün olduğunca uzak
durulmalıdır.
“Bir
koy, üç al” siyasetini örnek alarak 15 haftalık bir eğitim programını ve
sonunda, 10 günlük bir uzay uçuşunda 14 deney yapmanın maliyeti 55.000.000$
ise, (ki İsveç 38,5$ ödedi) her bir bilimsel (13) deneyin maliyeti 423.077$
yani ortalama 13.200.000₺ olduğuna göre, her bir deneyden
39.600.00₺ gelir elde etmenin yollarını aramalıyız.
Aklınıza
zam gelmesin hemen. Biliyorum, tek adam döneminde Orhon Murat Arıburnu'nun “Zamkop Eyin Pi” dizesi iyi gider ama bana sorarsanız, ip inceldiği
yerden kopacak.
https://servetbasol.com
240325