ICAO-70
Oxford’da 9 Eyl 1880 tarihindeki Uluslararası İnsan
Hakları Örgütü toplantısında Havacılık konusunun gündeme alınması, hava hukuku
için bir ilktir.
Avrupa havacılık konusunda taş taş
üzerine koyarak ilerlerken, 6 May 1889 tarihinde Paris’de
yapılan ilk Uluslar arası Havacılık Konferansı Hava Hukuku’nun doğuştur. Zaten
ilk konferansın Ek (Annex) leri
3 iken, 2. Paris konferansı bu Ek’lere 5 Ek daha eklemiş ve bu gün ki ICAO
sözleşmesinin temellerini zaten oluşturmuştu.
Avrupa’da bunlar olurken, yenidünyada Pan Amerikan Konferanslarının çoğunluğu, Orta ve Güney
Amerika ülkeleri tarafından organize edilmekteydi.
Avrupa ise 2 Lahey konferansını, IATA ve CITEJA’nın kuruluşunu, bu gün bile geçerli olan Varşova
Anlaşmasını, 4 Roma Konferansı, 27 ICAN toplantıları yapmış ve 12 Teknik Ek (Annex) taslağı ile Havacılık Hukukunu bu günlere
hazırlamıştı.
Tüm bu gelişmeleri detaylarını Havacılık ve Uzay Kronolojisi sayfasında bulabilirsiniz. İşte size Hava
Hukuku’nun kısa başlıkları.
1889-05-06 İlk
Uluslararası Havacılık Kongresi; Paris
1899-05-18 1.ci
Lahey Konferansı
1907-06-15 2.ci Lahey Konferansı
1910-05-18 1. Paris Convention – Uluslararası Havacılığa Geçiş
1916-05-22 Türkiye’de ilk
Hava Hukuk Metni
1919-08-28 IATA’nın Kuruluşu (International Air Transport Association)
1919-10-13 2. Paris Convention – ICAN’nın kuruluşu.
1925-09-09 Seyrüseferi Havai
Talimatnamesi,
1925-11-06 C.I.T.E.J.A
Kuruldu
1926-05-26 İlk CITEJA
Toplantısı
1926-11-01 İber-Amerikan Hava Ulaştırma Konferansı – Madrid
1927-05-02 İber-Amerikan Hava Ulaştırma Konferansı -Washington
1927-09-01 Resmi Posta
Taşıyıcıları – Havayolları
1928-02-16/20 6. Pan American Convention
– Havana,Cuba.
1929-10-04/12 Varşova Sözleşmesi
1933-05-20 Havayolları Devlet
İşletme İdaresi (HDİİ)
1933-05-15/29 Roma Anlaşması
1935-xx-XX Ceza
Hükümleri Karara Bağlandı
1936-xx-XX HDİİ
Talimatı
1937-09-15 Pan-Amerikan Toplantısı - Lima, Peru.
1938-06-03 Havacılık Kanunlarında
ilk değişiklikler
1938-09-30 4. Roma Konferansı
1939-06-XX ICAN ın Copenhag da son 27.ci toplantısı yapıldı.
1940-06-14 ICAN, Fransanın Alman işgali ile kapandı.
1944-11-07 (ICAO) Convention on International Civil Aviation
II. Dünya Savaşının o tarihlerde görünen galibi Amerika Birleşik Devletleri,
nihayet kendisinin ilk Uluslararası Sivil Havacılık Konferansı’nı düzenler.
Komisyon Kararları “Convention on International
Civil Aviation” adı altında
basılır ve dağıtılır. Bu kararların yürürlüğü, geliştirilmesi ve düzenlenmesi
için CITEJA gibi bir kuruluşa gerek vardır. Kurumun oluşması için Provisional International Civil Aviation Organisation - PICAO çalışmaları başlar. Paris
Konferansındaki kararlar temel alınarak, kuralların yaygınlaştırılması ve
geliştirilmesi hedeflenir.
Nihai Sened Mad.V ve
VII, CITEJA’nın kapanıp çalışmalarının bu çatı
altında devam ettirmesi dileği ve tavsiyesi mevcuttur (Fransa o zaman ABD’nin
savaş esiridir ve bu “çağrı!”yı red
etmesi olası değildir).
1945-06-06 PICAO (Interim Agreement on International Civil Aviation)
(Geçici Uluslararası Sivil Havacılık
Organizasyonu-PICAO)
Uluslararası Geçici Sivil Havacılık Anlaşması imzalanarak PICAO kuruldu.
Çalışmalara hızlı bir şekilde başlayan kurul, dünyadaki tüm geçmiş çalışmaları
birleştirdi ve yapılanmaya başladı.
1945-08-17 ICAN-ICAO ve Albert Roper
II.ci dünya savaşının galibi olarak ABD’li Dr.Warner Başkan,
ICAN’nın Genel Sekreteri ve CITEJA’nın
başkanı Dr. Roper de Genel Sekreter olarak seçildiler.
ICAN olarak ilk Annex’leri hazırlayan Dr.Albert Roper'in, Sivil Havacılık Kurallarının
yaratılmasında olduğu gibi, ICAO'nun gelişmesinde de
çok önemli rolü vardır. Kendisi, ICAO’nun babası
olarak anılır.
1947-05-28 PICAO, ICAO oldu.
Geçici Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu-PICAO, geçiş dönemini
tamamlar ve adı resmen ICAO olur. (Ayrıca Bknz: Bir ICAO
Hikayesi)
Günümüze kadar sadece ABD, Arjantin, Lübnan ve Meksika’lı
4 başkan ile gelmiş olan ICAO’nun merkezi, Kanada’nın
Fransız bölgesi olan Kral Dağı’ında (Montreal) Üniversite
caddesi üzerindedir.
ICAO sözleşmesini ilk imzalayanlar arasında Türkiye’de vardır. Bu
sözleşmeyi kanunlaştıran ülkelerin başında gelir Türkiye. Aynı zamanda 1955
tarihinde yapılan “Avrupa Sivil Havacılık Konferansı (ECAC)” kurucu üyesidir.
Nedendir bilinmez, 13 Aralık I960 tarihinde EUROCONTROL adıyla bilinen “Avrupa
Hava Seyrüsefer ve Uçuş Güvenliği Teşkilâtı” na
katılışı ancak 2.12.1988 tarih ve 3504 sayılı Kanunla onaylanmış, 1.03.1989 tarihinde
teşkilata katılmıştır.
Yine çeşitli nedenlerle 4-12 Ekim 1929 tarihli Varşova Anlaşması’nı 2073
sayılı kanun ile 1 Mart 1977 tarihinde imzalamıştır. Varşova Sözleşmesi'nin
günümüz koşullarına uyum amacıyla 1955 Hague, 1961 Guadalahara, 1971 Guatemala
ve 1975 tarihindeki 4 Montreal protokollerinden sonra, 10-28 Mayıs 1999
tarihleri arasında yine Montreal'de yapılan Uluslararası Hava Hukuku Konferansı
sonuçlarını kabul edişini ise 14.04.2009 tarihli ve 27200 sayılı Resmi
Gazete'de yayımlamıştır.
Tüm bu gelişmelerin ülkemize yansımasının kısa bir dökümü şöyledir;
1954-03-20 Sivil Havacılık
Dairesi Başkanlığı Kuruldu
1955-12-16 ECAC Kuruldu
1963-04-01 EUROCONTROL faaliyete
geçti
1972.02.10 İlk SHD Talimatları
1977-03-01 Türkiye Varşova
Sözleşmesini İmzaladı
1983-10-14 Türk Sivil Havacılık
Kanunu
1995.01.01 SHGM ilk teknik
talimatı
2005-06-24 SHGM Teşkilat ve
Görevleri Hakkında Kanun
2005-07-07 SHGM ilk genelgesini
yayınladı
2005-11-18 Sivil Havacılık Genel
Müdürlüğü Kuruldu
- / -
Yaklaşık bir hafta sonra ICAO’nun
70. Kuruluş yıldönümü kutlanacak.
Şu kısacık Hava Hukuku tarihçesinde bile bir tek
Türk’ün adı yok.
ICAO da hala Dışişleri Bakanlığı ülkemizi
temsil etmektedir.
Havacılığa kendini adayan ve ömrünü bu uğurda
“harcayan” onlarca insanımız var.
1927’de Junkers F 13 uçağı
ve Zeiss-Jena'dan bir el
resim kamerası ile fotoğraf çekmeye çalışan ilk Türk Hava Fotoğrafçısı kim
bilmiyoruz. Vecihi Hürkuş’un ilk
kadın öğrencileri Bedriye ve Eribe kimlerdi, Selahattin
Reşit Bey’in ürettiği Türk malı olan ikinci ulusal tipteki uçağımızın (MMV-1)
akıbetinden, Yıldız Uçman’ın yaptıklarından, Nuri Demirağ’ın Divriğ’deki Gök Uçuş
Okulundan, ilk Dünya Rekortmeni Emrullah Ali
Yıldızdan, Kandıra'da düşen fotogrametri uçağındaki
üç harita subayımızdan, ilk kadın Jet Pilot’umuz Leman
hanımdan hiç haberimiz yok.
Türk Sivil
Havacılığı’na olan katkılarından dolayı ICAO’nun
kuruluşunun “50.ci
Yıl Ödülü” ile ölümünden sonra da olsa ICAO tarafından onurlandırılan ilk
havacımızın Vecihi Hürkuş olduğunu biliyor muydunuz?
Bilinenlerin arasında ise devletimizin onurlandırdığı tek
bir ismi ben hatırlamıyorum.
Hep söylerim. “Geçmişini bilmeyenler geleceklerini
kuramazlar” diye.
Havacılığımıza yön vermiş hiçbir ismi biz onurlandıramıyoruz
ama ICAO bizim adımıza hiç olmazsa örnek birini onurlandırıyor.
“Our
life is what our thoughts make it.”
“Düşünceleriniz ne ise, yaşamınız da odur”.
- Marcus Aurelius
ICAO’yu kutlarım.!
141124